Dienst van barmhartigheid
‘Dienen aan tafel’. Door elkaar tijdens de maaltijd, ‘aan tafel’, te ontmoeten, is de diaconie ontstaan. De eerste christenen deelden wat ze aan bezit hadden aan tafel met elkaar. Ze waren met een mooi woord ‘barmhartig’ naar de ander. De diaconale taak van de gemeente van de Messias laat zich dan ook simpel samenvatten met de opdracht ‘barmhartig’ te zijn naar de naaste. Maar wat betekent dit nu eigenlijk. De dienst van barmhartigheid?
Om dit begrip inhoud te geven vertelt de Messias de gelijkenis van de ‘barmhartige Samaritaan’ (Lucas 10: 25-37). Het bekende verhaal van de barmhartige Samaritaan laat zien welke beweging bij barmhartigheid hoort. Barmhartigheid wordt concreet door werkwoorden. Namelijk: ‘zien, bewogen worden en in beweging komen’. Barmhartigheid begint met zien. Zie je de mens in nood, de mens die lijdt en langs de kant ligt in al zijn kwetsbaarheid en afhankelijkheid? De priester en leviet zien hem wel maar kijken weg. Barmhartigheid start met echt de ander durven aanzien, niet wegkijken.
En wie durft te zien, die kan zich laten raken. Die wordt bewogen. Bijbels uitgedrukt: ‘met ontferming bewogen’. Daarbij gaat het om het openen van je hart. Wil je wat je ziet echt binnen laten komen? In het Hebreeuwse woord voor barmhartigheid; ‘Rehem’, klinkt het woord baarmoeder mee. Barmhartigheid vraagt om geroerd worden diep van binnen. Na het zien volgt dus het bewogen worden.
Als dat gebeurt kun je ook in beweging komen. Dat is het derde werkwoord wat barmhartigheid betekenis wil geven. Dat is ook de beweging die de Samaritaan laat zien. Hij gaat naar de man toe, verzorgt zijn wonden en plaatst hem op zijn ezel en brengt hem naar een herberg. Zo krijgt de verwonde mens een plek krijgt waar hij kan herstellen. Zien, bewogen worden en in beweging komen. Die werkwoorden maken barmhartigheid concreet.
Bij barmhartigheid is het geen kwestie van geen kwestie van calculeren, berekenen. Waarschijnlijk is dat wat de priester en de leviet doen. Ze gaan nadenken. Het komt me nu eigenlijk niet uit. Ik wordt in de tempel verwacht waar ik zo dienst moet doen. Ik mag niet onrein worden. Ik wil niet te laat komen. Als je gaat nadenken, rekenen, calculeren, dan trek je weg van je gevoel en kun je je niet bewogen worden. Wie rekent en redeneert zet zijn hart op slot. Durf de pijn van de ander te voelen alsof het je eigen pijn is.
Het is steeds weer een uitdaging naar ons als gemeente, als christenen om ons te laten raken door het leed van de ander. Dit je ‘laten raken’ is te oefenen. Je kunt het met andere woorden leren. Je kunt je innerlijke ruimte, je belevingswereld groter maken. Daarvoor is het belangrijk dat we ons als mensen inleven in de situatie van de ander. Dat we van perspectief kunnen wisselen. In beweging komen naar de ander die ons nodig heeft. Dat is in een notendop de diaconale opdracht van de gemeente van Jezus Messias.
Het gaat er in het christelijk geloof om diegene aan te zien die je tegenkomt op je levensweg. Zoals de Samaritaan de reiziger langs de kant van de weg zag liggen en zich liet raken en in beweging kwam. Hij zag niet heel de wereld op de weg liggen, maar een enkele mens.
De liefde van de Eeuwige is zo oneindig als de oceaan. Bij de Eeuwige mag ieder mens schuilen. Zo ver kan ik als gewoon mens mijn empathie niet oprekken. Maar ik kan er wel hard aan werken; de ruimte in mijn hart groter te maken. Dan maak ik een beetje waar, wat Etty Hillesum droomde: ‘Men zou een pleister op vele wonden willen zijn’. Dat we als gemeente van de Messias ‘een pleister voor vele wonden mogen zijn’.
Ds. Jeroen Jeroense
